Այս անվերջանալի անտարբերությունն արդեն նյարդայնացնում է... Ինչու՞ չենք ուզում վերջապես հասկանալ, որ երկրի մասին մտածելը յուրաքանչյուրիս պարտականությունն է, ո՞վ է պարտավոր ձեզ համար բարեգործություն անել, երկարակյաց հա'յ ժողովուրդ, որ գոյությանդ այդքան դարերի ընթացքում էլ կյանքի փորձ ձեռք չբերեցիր: Հիմա ում մոտ սկսում ես քաղաքականությունից խոսել, ասում են. « Ես քաղաքականությամբ չեմ հետաքրքրվում, մեկ ա ամեն ինչ կեղծ ա, մեկ ա մենք ոչինչ չենք կարող փոխել, մեկ ա ամեն ինչ նախօրոք որոշված ա, այդ կեղտոտ գործերը ինձ համար չեն»: Այսպիսի ելույթներից հետո քիչ է մնում ծունկ չոքես ու ասես. «Խնդրում եմ, ներեցեք ինձ` կեղտոտիս, որ համարձակվում եմ հոդվածներիս մեջ որոշ չափով անդրադառնալ քաղաքականությանը: Ինձ նման անամոթ, իրասածի ու ամենագլխավորը` լեզվանի ուսանող չլիներ գրողը` իրեն վատ կզգար, կմտածեր, որ ճիշտ են, էլի, տատիկներն ու պապիկները, երբ մեզ արգելում են հետաքրքրվել քաղաքականությամբ` ասելով, որ մենք դեռ շատ փոքր ենք ու ոչինչ չենք հասկանում: Բայց մի' մոռացեք, հարգելինե'րս, որ մեր տատիկների ու պապիկների ժամանակ հեռուստացույց չկար, նրանք նորություններն իմանում էին իրար բանավոր փոխանցելով` բնականաբար ոչ միշտ նույն տարբերակով: Դրա համար էլ նրանք չէին կարողանում քաղաքականությունից գլուխ հանել. դե ինչպե՞ս եզրահանգումներ կատարել մի իրադարձության մասին, որի վերաբերյալ կոնկրետ ոչինչ հայտնի չէ: Իսկ մենք բավականին ինֆորմացված ենք, բացի այդ, փաստ է, որ մենք նաև ավելի կրթված ենք: Եթե մեր տատիկներն ու պապիկները հաճախ անգամ 10ամյա կրթություն չունեին, մենք հիմա բարձրագույն կրթություն ենք ստանում, ու ,մեծերին խնդրում եմ չնեղանալ, բայց համենայն դեպս, ավելի շատ գիտելիքներ ունենք, քան նրանք մեր տարիքում: Հետևաբար մենք կարող ենք մեզ քաղաքականությամբ հետաքրքրվելու իրավունք վերապահել, ավելին ասեմ, դա ոչ թե իրավունք է, որից կարող ենք օգտվել կամ չօգտվել, այլ պարտականություն: Մենք շարունակ բողոքում ենք, որ ղեկավարությունը պատշաճ ուշադրություն չի դարձնում երկրի վրա, շարունակ կողոպտում են ժողովրդին ու ուրիշ նման բաներ, բայց մի՞թե մենք արժանի ենք, որ մտածեն մեր մասին, երբ այս թանկացումներից, աշխատատեղերի փակումից ու մեզ համար կարևոր նշանակություն ունեցող այլ ոչ դրական փոփոխություններից հետո շարունակում ենք ասել, թե քաղաքականությունը մեզ չի հետաքրքրում: Դե եթե մենք չենք հետաքրքրվում մեր երկրի վիճակով ու չենք ուզում բարելավել մեր իսկ դրությունը, ուրեմն կարելի է արդարացնել ղեկավարությանն ու ընդդիմությանը: Նրանք էլ մտածում են, որ եթե հարմարվում ենք ու ամեն ինչ վերջանում է միայն հարևանին կամ արտասահմանում ապրող բարեկամին ֆինանսական ծանր դրությունից բողոքելով, ուրեմն ժողովրդի մասին մտածելու ի՞նչ կարիք կա: Մենք` հայերս, նման ենք այն ուսանողին, ով իր ցածր միավորի մասին բողոքում է բոլորին, բայց այդպես էլ չի բողոքարկում` մտածելով, որ մեկ է, միավորը չեն բարձրացնելու, և դա այն դեպքում, երբ մեկ ուրիշը մեզ հայտնում է իր հաջող բողոքարկման մասին: Հարկավոր է` սովորենք հարգել ինքներս մեզ, ստիպել բոլորին հաշվի առնել մեր կարծիքը, չէ՞ որ հասարակ քաղաքացիները սովորականից ավելի սահմանափակ իրավունքային ընկերության անդամներ չեն, իսկ նրանք, ովքեր այսօր <տնօրինում են> մեր կյանքը, անսահմանափակ: Մենք շարունակ կրկնում ենք, որ մի անձը ոչինչ չի կարող փոխել, բայց միաժամանակ թույլ ենք տալիս կոնկրետ անձերի փոխել մեր կյանքն ու առօրյան իրենց ձեռնտու պահին: Չեմ հասկանում, ինչպե՞ս կարելի է շարունակել անտարբեր մնալ, երբ այս ամենը մե'զ է վերաբերում, երբ հարկադրված արտագաղթի պատճառով մե'նք ենք բաժանվում սիրելի մարդկանցից: ՈՒ՞մ ենք սպասում: Ոչ ոք չի գա մեզ օգնության, երբ մենք կորցրել ենք հարգանքը սեփական անձի նկատմամբ, երբ մենք թույլ ենք տալիս որոշ մարդկանց, ովքեր մեր շնորհիվ դարձել են այն, ինչ կան, անտեսել մեր իրավունքները: ՈՒ փոխանակ մեզ հուզող ամեն հարցով դիմենք համապատասխան պետական մարմիններին, այնքան զզվեցնենք, մինչև գոնե մեզ չտեսնելու համար անեն մեր ուզածը, հարմարվում ենք` գլխացավանքների մեջ ընկնելու հավես չունենալու պատճառով: Քաղաքականությամբ հետաքրքրվել չի նշանակում կեղտի մեջ խրվել, մենք պետք է սովորենք ինքնուրույն հաղթահարել մեր խնդիրները, ոչ թե սպասել Ռուսաստանի, Ամերիկայի ու Եվրոպայի միջամտությանը: Երկրից հեռանալն էլ, ախր, խնդրի լուծում չէ, երբ շատերն անգամ տոմսի փող ու իրենց անելիքի մասին հստակ պատկերացումներ չունեն: Եվ այսքանից հետո ինչպե՞ս կարելի է անտարբեր մնալ...

Հայաստանում ապագա չկա՞

Արդեն որերոդ անգամն է` ստիպված պետք է օգտագործեմ աշխատանք բառը: Մեր երկրում ինչն է շատ` պրոբլեմը, բայց այդ բոլոր ոչ տարածքային պրոբլեմները, որոնց վրա հիմա նայում են որպես երկրորդական հարցերի, կապված են աշխատանքի բացակայության հետ: Տեսնենք էլ ինչ խնդրի առաջ է կանգնեցնում աշխատանքի բացակայությունը. այս անգամ պրոբլեմն արտագաղթն է: Դե պատճառը պարզ է. ի տարբերություն Հայաստանի, որտեղ ավարտողները մնում են առանց աշխատանքի ու առանց հեռանկարների, արտասահմանում միշտ գնահատվում են լավ մասնագետները, չնայած, որ Հայաստանն ավելի շատ ունի լավ մասնագետի կարիք ու բոլոր ոլորտներում: Բայց դե ինչպե՞ս մեղադրես երիտասարդներին, ովքեր գիտեն, որ բավարար խելք ունեն արտասահմանում լավ աշխատանքով բարեկեցիկ կյանք ունենալու համար և իրենց ապագան չեն տեսնում Հայաստնում: Եթե սովորում ես կոնկրետ բուհում կոնկրետ մասնագիտություն ստանալու համար, նշանակում է` այդ մասնագիտությամբ ես ուզում աշխատել:Պետք է ենթադրել,որ հայերի համար կայանալը Հայաստանում ավելի հեշտ պետք է լինի, սակայն ստացվում է, որ մարդիկ արտասահմանում կարողանում են աշխատել իրենց մասնագիտությամբ, իսկ Հայաստանում` ոչ` աշխատատեղերի բացակայության պատճառով: Բացի այդ, Հայաստանում օրինակի համար տնտեսությունն այնքան է հետ մնացել, որ մեր մասնագետները ուղղակի չեն կարող արտասահմանցիներին հավասար գիտելիքներ ունենալ, և այստեղ էլ առաջ է գալիս նաև լավ կրթություն ստանալու խնդիրը: Հիմա բարեբախտաբար կրթությունը զարգացել է, քանի որ ՀՀ երկրորդ նախագահի օրոք կապ հաստատվեց արտասահմանյան բուհերի հետ, ու այսօր Օքսֆորդի կամ Հարվորդի համալսարաններում սովորելն անիրականանալի երազանք չէ, և փորձի փոխանակման արդյունքում  գիտելիքներն ավելի շատացան, բացի այդ արտասահմանում սովորողներն սկսեցին ավելի ժամանակակից ձևով մոտենալ տվյալ մասնագիտությանը, փոխվեց նաև նրանց մտածելակերպը: Սա բնականաբար մեծ առաջընթաց էր, ինչ խոսք, նամանավանդ երբ արտասահմանում սովորածները նաև լավ աշխատանք էին գտնում Հայաստանում` որպես նորարարներ: Սակայն վերջին մի քանի տարվա ընթացքում կրթության մակարդակի բարձրացմանը զուգահեռ աճեց նաև գործազրկությունը: ՈՒսանողները, համոզված չլինելով, որ Հայաստանում կարող են այնպիսի լավ ու բարձր վարձատրվող աշխատանք գտնել, ինչպես արտասահմանում, գերադասում են գործի տեղավորվել այնտեղ ու այլևս մշտական բնակության համար չվերադառնալ: Դե եթե հաշվի չառնենք այն հանգմանքը, որ հայրենիքը սրանից տուժեց, համենայն դեպս մարդիկ իրենց կյանքը կարողացան դասավորել և արժանի էին այն աշխատանքին, որ կատարում են արտասահմանում: Կարծես հենց սփյուռքահայերի շնորհիվ էլ սկսեցին մեզ գնահատել. հայերը տաղանդավոր են, քանի որ ունեն Շառլ Ազնավուր, Շեր, SOAD, գեղեցիկ, քանի որ ունեն Քիմ Քարդաշյան, հումորասեր` Գարիկ Մարտիրոսյանի շնորհիվ և այլն: Բայց այստեղ կա մի խնդիր. մենք այնուամենայնիվ օտար ենք այդ երկրներում և մեր իրավունքները ցանկացած պահի կարող են ոտնահարել կամ սահմանափակել: Այսինքն մենք չենք կարող մեզ ապահով զգալ արտասահմանում ու հարկավոր է այնպես անել, որ եթե երկրից հեռանալուց տարիներ հետո վերադառնալու անհաժեշտություն լինի, այն գտնենք բարվոք վիճակում ու կարողանանք նաև այստեղ բարեկեցիկ կյանքով ապրել:Բայց մենք ունենք մի առավելություն` մաքուր օդ, գեղեցիկ բնություն... Լավ, թողնենք այս առավելությունները, հիմա մարդիկ առողջ լինելու մասին չեն մտածում: Այսօր շատերը ապագա չեն տեսնում Հայաստանում, բայց գուցե մեզ հաջորդող սերու՞նդը կարողանա ապրել խոստումնաշատ երկրում, եթե մենք ամեն ձևով օգտակար լինենք հայրենիքին թեկուզ այնքան ժամանակ քանի դեռ չենք հեռացել...

Հեռուստադիտում կամ էշացման պրոցես

Հիմա էլ այս հեռուստացույցն է մերժում նորմալ ժամանց ապահովել: Ալիքները 20-ից ավելի են, և սակայն ոչ մեկով նայելու բան չկա: Արդեն ամեն ինչ սկսել է նյարդայնացնել: Նայում ես անջատված, ընդամենը նայելու համար, որ ժամանակ սպանես, այն էլ եթե առանց հեռուստացույցի գոնե մտածում ես ինչ-որ մի հետաքրքիր բանի մասին, այսպես ընդհանրապես ոչինչ չես անում: Անգամ չգիտես` նայում ես, թե չես նայում, ուղղակի անջատված նստած ես, այնքան իրար նման են մեր հայկական անվերջանալի սերիալները: Եթե արտասահմանցիներն արդեն այնքան են զարգացել, որ իրենց հեռուստահաղորդումներում խոսում են այլմոլորակայինների, տիեզերքի, մարդկային ներաշխարհի ու դրա թաքնված կարողությունների մասին, մեր հաղորդումներն առօրյա կյանքից այն կողմ չեն անցնում: Չկա ոչ մի հաղորդում, որտեղ մեզ բացատրվեն ներկայումս ուսումնասիրվող երևույթները, պարզվում է, որ ստեղծվել են հավատարմության, ուրախության ու այլ նմանատիպ հաբեր, իսկ հայերը դրա մասին տեղեկություն չունեն: Մարդիկ գտել են միմյանց հետ առանց խոսքերի հաղորդակցվելու միջոց, իսկ մեզ մինչև հիմա թվում է, որ դա խուլ ու համրերի այբուբենն է: Իսկ ովքեր են պատասխանատու մեր անտեղյակության համար` հեռուստաալիքները ու բնականաբար նաև պետությունը, որ չի հետաքրքրվում դրանցով: Հեռուստացույցը մենակ ժամանցի համար չէ, որ սերիալներով մարդկանց զոմբիացնեն ու դեռ երկու սերիալի միջև էլ գովազդ չգցեն, որ ուզած-չուզած նայես: Նամանավանդ այն մարդիկ, ովքեր անելու բան չունեն և մնացել են հեռուստացույցի հույսին, ի՞նչ պետք է սովորեն, եթե միայն տեսնում են, որ այսօր առևանգեցին ինչ-որ մեկին, վաղը նրան սպանում են, հաջորդ օրը սպանության համար վրեժ են լուծում: Ախր այդ ամենը արդեն վաղուց հնացել է, հազար անգամ մենք այս ամենին հանդիպել ենք տարբեր գրողների մոտ ու ոչինչ չենք կարող սովորել: Մի քանի տարի առաջ գոնե դպրոցականների համար հաղորդումներ կային, որտեղից նրանք կարող էին սովորել դպրոցական առարկաներին վերաբերող որոշ բաներ, տեղեկացվում էինք նաև հին ժամանակներում կատարված, բայց մինչև հիմա չբացահայտված դեպքերի մասին վարկածներին: Իսկ հիմա նմանատիպ ոչ մի հաղորդում չունենք, միայն սերիալներ են կամ լավագույն դեպքում հին, ոչինչ չսովորեցնող, արդեն իրենց դարն ապրած ու իրենց ժամանակին էլ շատ աչքի չընկած ֆիլմեր: Մեր հեռուստաալիքները միայն շահույթի մասին են մտածում, իսկ ժողովրդին կրթելը նրանք ու դպրոցները շարունակ իրար վրա են գցում, և այդպես էլ մենք չենք հավասարվում Եվրոպային, չնայած մեզ եվրոպացի ենք համարում: Բարեբախտաբար մի քանի տարի առաջ` Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք, մենք այնքան առաջադիմական քայլեր կարողացանք ձեռնարկել` մեր մշակույթը արտասահմանին ներկայացնելով, որ կարողացանք մեզ համար եվրոպացու տիտղոս նվաճել: Եթե այդ ժամանակ մենք քիչ էինք հետ մնում աշխարհից ու մեզ կարելի էր նաև զարգացած համարել, ապա հիմա մենք չափազանց շատ ենք հետ մնացել աշխարհում կատարվող առաջադիմական իրադարձություններից զարգացած համարվելու համար: Հայտնի է, որ բազմաթիվ նորություններ կան տիեզերքի ու ուսմնասիրության ոլորտում, բայց դե մեզ ինչպե՞ս դա կարող է հայտնի լինել, եթե մեր հեռուստաալիքները չեն էլ մտածում մեզ նման կարևոր հարցերին տեղյակ պահելու մասին: Եվ ոչ միայն չեն իրազեկում, այլ նաև նորմալ ժամանց չեն ապահովում: Մենք նայում ենք այդ սերիալները ոչ թե նրա համար, որ հետաքրքիր են, այլ որովհետև ուրիշ բան չկա անելու, ու դրա համար էլ ողջ օրը «էշացած» հեռուստացույցի առաջ նստելուց հետո զոմբիանում ենք, կորցնում մտածելու ունակությունն ու ամեն ինչի հանդեպ անտարբեր դառնում: Երևի դա է պատճառը, որ այսքան շահագործվելուց հետո էլ ոչ մի բանի դեմ չենք բողոքում, միայն լքում ենք երկիրը:

Հայ ուսանողի արձակուրդները

Նորից սկսեցին այս անտանելի շոգ օրերը: Մենք էլ ուրախացել էինք, թե արձակուրդ է, վերջապես ազատվեցինք արդեն խելագարեցնող քննություններից, կարող ենք անել` ինչ ուզում ենք, կարող ենք քնել, երբ ուզում ենք` առանց մտածելու պարտականությունների մասին:Եվ այսպես ուրախացած եկանք, նստեցինք համակարգչի առաջ ու սպառեցինք գերարգ ինտերնետի 2-6 մեգաբայթերն այնքան արագ, ինչքան կարող էինք: Արդեն երրորդ օրը չկար մի ֆիլմ, որ մեզ հետաքրքրեր ու տեսած չլինեինք, մանրամասնորեն տեղեկացանք ընկերների ու բարեկամների կյանքի վերջին նորություններին: Իսկ հիմա՞ ինչ անել: Շոգն էլ մյուս կողմից այնքան է թմրեցնում, որ ուզում ես քնել, քնել ու ոչինչ չանել:Գոնե այս սարսափելի եղանակին դիմանալու համար ծովի ափին հայտնվեինք, մի քիչ հովանայինք: Դե մենք ունենք անփոխարինելի Սևան լիճը, որտեղ կարելի է հանգստանալ, նամանավանդ, որ այնտեղ ժամանցն ավելի է հետաքրքրացել, երբ 2007թ. Ռոբերտ Քոչարյանի նախաձեռնությամբ բացվեց վինդսերֆինգի ակումբը, որի ամենաակտիվ կենտրոնը, բնականաբար, Սևանն է:Բայց կա մի խնդիր. մենք` հայերս, սիրում ենք թանկացնել այն ամենը, ինչ կապված է մեզ համար սուրբ համարվող մարդկանց, իրերի ու վայրերի հետ` «հոր գինն ա ասում», «պապի գինն ա վրան դրել» և այլն: Դե քանի որ Սևանը մեր հպարտությունն է, մեզ նման սրբությունները հարգող ազգի համար մեծ անպատվություն կլինի այնտեղ հանգստանալու գինն այնքան գցելը, որ բոլորի գրպանին համապատասխան լինի: Դրա համար էլ հանգստացողները հիմնականում նախընտրում են Քոբուլեթին ու Բաթումին: Դե պատճառը պարզ է. այդտեղ նույն գնով կարելի է ավելի երկար հանգստանալ: Բայց մենք անգամ այդ վայրերում չենք կարող անցկացնել մեր արձակուրդը առանց ծնողներին նեղություն տալու: Ի տարբերություն արտասահմանցիների, ովքեր դեռևս դպրոցական տարիքից ինքներն են հոգում իրենց ֆինանսական ծախսերը և որոնց ուսուցման համար վճարելը ևս ծնողների գործը չէ, մենք մինչև մոտավորապես 23 տարեկան գտնվում ենք մեր բարի ու հոգատար ծնողների խնամակալության տակ և մեզնից շատերի մտքով անգամ չի անցնում աշխատել(Դիպլոմը ձևի համար է): Այնպես որ, մեր հանգիստը լրիվ կախված է ծնողներից. կտրամադրեն անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցները` կհանգստանանք, չեն տրամադրի` չենք հանգստանա: Հետո էլ մեզ համեմատում ենք ամերիկացիների ու եվրոպացիների հետ ու գտնում, որ մենք ավելի խելացի ենք, քան նրանք, զուտ այն պատճառով, որ լավ շախմատիստներ ունենք: Բայց եթե բացի ունենալուց նաև գործի դնեինք մեր խելքը, կստիպեինք ղեկավարությանը մտածել ուսանողների մասին: Այսպես է լինում, որ սկսում են բողոքեն, թե ուսանողները չեն ուզում սովորել: Ախր չէ՞ որ մենք էներգիայի անսպառ աղբյուր չենք. ողջ տարին սովորում ենք, սպառում մեր էներգիան ու երկու ամսում չենք հասցնում վերականգնել այն, քանի որ «արձակուրդ» բառը Հայաստանի ուսանողների մեջ սկսել է նույնացվել «պարապություն» բառի հետ: Մենք էլ սկսում ենք սովորել այդ պարապ վիճակին ու հետո չենք կարողանում տրամադրվել դաս անելուն: Փաստորեն ստացվում է, որ լավ հանգիստ պահանջելով` մենք մտածում ենք ոչ միայն մեր, այլ նաև երկրի ապագայի մասին. մի՞թե մեզ պետք չեն լավ մասնագետներ: Բայց մենք արդեն չենք ուզում սովորել, որովհետև շատ հաճախ կարմիր դիպլոմով ավարտած ուսանողն աշխատանքի չի ընդունվում, եթե իհարկե ծնողները չեն որոշում գերազանց առաջադիմության համար իրենց երեխային աշխատանքով պարգևատրել: Էլ չեմ ասում, որ հոգնությունը թույլ չի տալիս մտածել ապագայի մասին: Ի՞նչ ապագա, երբ անգամ ներկան կարգավորված չէ: Հետո էլ ասում ենք, թե աշխատասեր ենք ու որպես ապացույց ցույց ենք տալիս Թումանյանի ու Վարուժանի գործերը: Բայց թողնու՞մ եք, որ աշխատենք: Մեզ` աշխատասեր ազգիս, զրկել եք մեր ամենամեծ առաքինությունից` աշխատասիրությունից, և դեռ բողոքում եք, թե մե'նք չենք կատարում մեր պարտականությունները: Դատարկ խոսքերով իրականությունը քողարկելը վատ տարբերակ չի, բայց մի' մոռացեք, որ մենք իրոք խելացի ենք, այս հարցում հաստատ գլուխ չենք գովում, և մեզ խաբելը հեշտ չի լինի: Չեմ հասկանում, իրո՞ք այս հարցն այդքա՜ն անկարևոր է, որ ոչ ոք չի ուզում ուշադրություն դարձնել վրան:

Մեզ աշխատանք է պետք!!!

Վերջապե~ս... վերջացան այս նյարդայնացնող քննությունները, արդեն կարելի է վայելել ամառային արձակուրդները: Արձակուրդ... ինչքան սպասված պահ, հարկավոր է այնպես անել, որ այս օրերը նոր էներգիա տան, որպեսզի կարողանանք դիմանալ հաջորդ ուսումնական տարվա փորձություններին: Իսկ ինչպե՞ս հետաքրքրացնել ժամանակը: Այսօր կարելի է այցելել մի բարեկամի, երեկոյան ֆիլմ դիտել, վաղը այցելել մի այլ բարեկամի ու մի այլ ֆիլմ դիտել, հաջորդ օրն էլ ընկերներով հավաքվել: Կարծես թե վատ չէ: Բայց մենք պլանավորեցինք միայն առաջին մի քանի օրը, եթե շատ ուզենք, այսպես կարող ենք անցկացնել ևս որոշ ժամանակ, բայց չէ՞ որ արձակուրդները երկու ամսից նոր ավարտվելու են: Հետո էլ մեծ քույրերն ու եղբայրները սկսում են բողոքել, թե ողջ օրը քնում ենք, ոչինչ չենք անում կամ էլ անընդհատ համակարգչի առջև ենք, «Իսկ մենք,- ասում են նրանք,- ձեր տարիքին համ աշխատում էինք, համ էլ սովորում»: Էլ չեմ ասում, որ մեզ մեղադրում են ծուլության մեջ: Բայց մի՞թե մենք բոլորս ծույլեր ու անգործներ ենք, ախր այդպես հնարավոր չէ, ուրիշ բան այս խոսքերը ժամանակակից ուսանողների մի մասին վերաբերեին, բայց կարծես թե այդպես չէ: Այսօր գրեթե բոլոր ծնողները բողոքում են, որ երեխաները ոչինչ չեն ուզում անել ու շարունակ օրինակ են բերում մեր մեծ եղբայրներին ու քույրերին, ովքեր ամառները պարապություն անելու փոխարեն աշխատել են ու գնացել հանգստանալու` դե բնականաբար ուսանողական զեղչերից օգտվելով: Բայց մի՞թե մենք մեղավոր ենք, որ այն Հայաստանում չենք սովորում, որում դուք եք սովորել, հարգելի' մեծ քույրեր ու եղբայրներ, այդ ե՞րբ հարմար աշխատանք գտնվեց ու չաշխատեցինք: ՈՒրիշ բան` մենակ ես անգործ լինեի, ասեիք` ծույլ եմ, բայց չէ՞ որ այսօր շատերն են անգործ, նույնիսկ ավարտածներն աշխատանք չունեն, այդ ինչպե՞ս ենք մենք գործ գտնելու: Հիմա երևի առարկեք ինձ` ասելով, որ շատերին եք ճանաչում, ովքեր և' սովորում են, և' աշխատում: Ես էլ եմ ճանաչում նման ուսանողնորի: Խեղճերը առավոտյան 8.30-ին արդեն լսարանում են լինում, որ կրեդիտ չկորցնեն, ժամը 3-ի մոտերը վերջացնում են դասերը, իսկ հետո գնում աշխատանքի ու մի կերպ, հոգնած-տանջված, երեկոյան ժամը 8-ին գալիս տուն: Չէի ասի, թե նախանձելի վիճակ է, ու եթե ես էլ այսօր ընտանեկան ժողով հրավիրեմ և հայտարարեմ, որ նման աշխատանք եմ գտել, համոզված եմ, սիրելի' ծնողներ, որ դուք հազար ու մի առարկություն կգտնեք ինձ աշխատել թույլ չտալու համար: Եթե օրինակ ես ասեմ, որ աշխատելու եմ որպես մատուցող, իսկ դրա կես դրույք աշխատանքը տևում է օրական 6 ժամ, համոզված եմ, որ ասելու եք.«6 ժամ ոտքի վրա կանգնելուց հետո դաս անելու տրամադրություն չես ունենա: Մի' մոռացիր, որ առաջին հերթին դու ուսանող ես»: Իմ այս փոքրիկ մտահոգությունը կհիշվի մի քանի օր, իսկ հետո ես նորից կդառնամ նույն ծույլիկն ու անաշխատասերը: Իսկ իմ մեծ քույրիկը դեռ ուսանող ժամանակվանից աշխատում էր իր մասնագիտությամբ, ինչը նրանից ամենաշատը շաբաթական 18 ժամ էր խլում և բացի այդ, նրա կես դրույքով աշխատելու տարիներին ամեն ինչը համեմատաբար շատ  ավելի էժան էր, այդ իսկ պատճառով էլ նրա վաստակած գումարը հերիքում էր նրան արձակուրդները վայելելու համար, էլ չեմ ասում, որ նրան` որպես ուսանողի, շատ ավելի էժան գներով էր հաջողվում տոմս ձեռք բերել, քան մեզ, չնայած հիմա էլ կան ուսանողական զեղչեր: Ու այս ամենից հետո դեռ մեզ ծույլ ու անգործունյա՞ եք համարում. շատ սխալ կարծիք ունեք մեր մասին, պարոնա'յք, մենք ավելի վատը չենք, քան մեզնից մեծերը, սերունդն էլ բնավ չի փչացել, ուղղակի փոխվել են ապրանքների գները, աշխատատեղերի քանակն ու ուսանողական զեղչերի համակարգը: Տվե'ք մեզ 5 տարի առաջվա Հայաստանն ու մենք էլ կլինենք օրինավոր զավակներ: Խնդրում եմ ինձ ծույլ չհամարել, դա ինձ խիստ վիրավորում է, որովհետև ես այդպիսին չեմ: